Emekli Maaşı Sistemi Yenileniyor! Faruk Erdem'in Açıkladığı Detaylar

Çalışanların emeklilikte daha fazla süre kalmalarını teşvik etmek amacıyla oluşturulan Orta Vadeli Program'da, prim gün sayısı fazla olan bireyler için emekli aylıklarının yükseltilmesi hedefleniyor. OVP, emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerini kapsayan bir dizi önemli değişiklik öngörüyor. Bu düzenlemeye göre, emekli maaşları sadece gelirle değil, aynı zamanda prim gün sayısıyla da artırılacak. Gazeteci Faruk Erdem, yeni emeklilik düzenlemeleri hakkında tüm detayları bugün Sabah gazetesindeki köşesinde okuyucularla paylaştı.

EMEKLİ MAAŞI NASIL BELİRLENİYOR?

Erdem, "Şu anda üçlü bir hesaplama sistemi uygulanmakta. Yani emeklilik hesaplamalarında 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç döneme dayalı ayrı hesaplamalar yapılıyor. Bu dönemlerde kullanılan Aylık Bağlama Oranı (ABO) ve çarpanlar farklı olduğu için, 1999 öncesi çalışanlar daha avantajlı bir konuma sahip." ifadelerini kullanarak hesaplama yöntemlerine dikkat çekti.

Aylık Maaş Nasıl Hesaplanıyor?

Ayrıca, Erdem, aylık maaşların hesaplanmasında sigortalının çalıştığı süre içinde ödediği primler, her üç dönem için Aylık Bağlama Oranı, önceki yılın güncelleme katsayısı, önceki yılın enflasyon oranı, geçen yılın ekonomik büyümenin yüzde 30'u ve geçtiğimiz yıl içindeki enflasyon artışlarının dikkate alındığını belirtti.

NASIL YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALABİLİRİM?

Mevcut sistemde, yüksek emekli maaşına ulaşabilmek için öncelikle brüt maaşın yani prime esas kazancın yüksek olması gerekiyor. 1999 öncesi çalışma süreleri bu anlamda daha yapıcı bir katkı sağlıyor. Bir diğer önemli unsur ise emekli olmaya karar verilen yılın maaş üzerinde etkili olabiliyor.

NE ZAMAN EMEKLİ OLMAK DAHA AVANTAJLI?

Maaş bağlanırken belirlenen güncelleme katsayısı yılına göre değişiklik gösteriyor. Mesela 2024'te uygulanacak güncelleme katsayısı, 2023 yılı enflasyonu ve büyüme oranları dikkate alındığında, 2025'te uygulanacak olanından yaklaşık yüzde 30 oranında daha yüksek çıkıyor. Dolayısıyla, 2024'te emekli olanlar, mevcut maaş hesaplamalarına göre daha yüksek maaş alacak. Enflasyonun düşmesi nedeniyle benzeri bir durumun 2025 ve 2026 yılları arasında tekrar yaşanabileceği öngörülüyor.

MAAŞIM NEDEN DÜŞÜK?

Mevcut sistemde, ne kadar fazla prim ödenirse, emekli maaşı o ölçüde artış gösteriyor. Ancak hayatları boyunca asgari ücretten prim ödeyenler, örneğin Bağ-Kur'lular, daha düşük maaş alıyor. Ayrıca, yüksek prim ödeyip daha sonra asgari ücretten ödemeye geçenler için de emekli maaşında belirgin bir düşüş meydana geliyor.

ÇALIŞMA GÜN SAYISI NEDEN ÖNEMLİ?

Yalnızca ödenen prime esas kazanç miktarları değil, aynı zamanda çalışma gün sayısı da büyük bir etki oluşturacak. Böylece emeklilikte daha fazla gelir elde etmek isteyenler, sistemde daha fazla süre kalmayı tercih edecektir.

ÇÖZÜM NE OLACAK?

Aylık bağlama sistemi üçlü karma yapıdan kurtarılmalı ve tek bir ABO ile güncelleme sistemi getirilmelidir. Yüksek prim ödeyen sigortalıların yüksek emekli maaşına erişmesini sağlayan bir sistem, çalışmayı teşvik ederken kayıtdışı istihdamın önlenmesine yardımcı olacaktır. Ortaya konulacak bir güncelleme katsayısı, iki yıl içerisinde emekli olanlar arasındaki aylık farklılıkları ortadan kaldırabilecektir. Hem 6 aylık enflasyon oranına dayalı artışlar yerine, bir önceki ayın enflasyon oranına göre yapılacak artış, emekli aylıklarının erimesini engellerken, refah payı gibi tartışmaları da sona erdirecek ve değişen güncelleme katsayısı sorununu da çözecektir.

YENİ MAAŞ SİSTEMİNDE GÜNDEME GELEN KONULAR

Aylık bağlama sistemindeki karmaşanın sadeleştirilmesi.
Enflasyon artışlarının yeniden gözden geçirilmesi.

Bozulan aktüeryal dengenin yeniden sağlanması.
Sistemde kalmanın emeklilik maaşı açısından daha cazip hale getirilmesi.

Emeklilere Hazine tarafından sağlanan destek ile taban maaş olarak daha yüksek aylık ödemeleri yapılmaktadır. 8-9 bin TL emekli maaşı olan bir kişiye 14 bin 469 TL ödenmektedir. Bu rakam, Temmuz ayında daha da artacak. Ancak taban maaşa yakın olan maaşları alan emekliler için bazı sorunlar da doğmaktadır.

TABAN MAAŞ UYGULAMASINDA DEĞİŞİKLİK OLACAK MI?

Erdem, taban maaş uygulamasında henüz bir değişikliğin söz konusu olmadığını belirtirken, düşük maaş alan emekliler için bu uygulamanın önemli bir avantaj oluşturduğunu ifade etti. Çalışma süresi kısa olan, kısmi emekli olan, malulen emekli olan ya da asgari ücret üzerinden prim ödeyen birçok sigortalının emekli maaşının düşük kalması durumunda, Hazine'den yapılan bu destekle, taban maaş uygulaması sayesinde daha yüksek aylıklar ödenmektedir. 8-9 bin TL alan bir emekliye 14 bin 469 TL ödenirken, bu rakam Temmuz ayında yine artacak. Ancak yine de taban maaşa yakın maaş alanların bazı sıkıntı yaşadığına da dikkat çekti.